Nieuwsbrief december 2023: Werken aan samenwerken

Zo aan het eind van het jaar neem ik even de tijd om te bedenken wat we de afgelopen 12 maanden hebben gedaan. Vaak is het te druk om stil te staan bij kleine overwinningen of grote veranderingen. Maar deze nieuwsbrief is een uitstekend excuus voor een korte terugblik. Geen zorgen, ik blijf niet hangen in het verleden. We kijken ook vooruit naar wat er aankomt in 2024.

Evaluatie

Dit jaar stond onder andere in het teken van evaluatie. Zijn we met de Beheerautoriteit Waddenzee op de juiste weg? Waar liggen onze kansen en bedreigingen? Wat is ervoor nodig om onze opdracht goed uit te kunnen voeren? Het onafhankelijke onderzoeksbureau werd gekozen door beheerders en opdrachtgevers en in de zomermaanden startten de gesprekken. In oktober kregen we de eerste bevindingen te horen, het complete rapport verwachten we begin 2024. Zeker is dat er dingen zullen gaan veranderen om onze doelen nog beter te kunnen bereiken. Zodra we in beeld hebben hoe dat er precies uit gaat zien, laten we het weten.

Samenwerking in het huidige beheer

Ondertussen was er meer dan genoeg werk aan de winkel. Zo zijn we na het vaststellen van het Integraal Beheerplan, waar we in 2022 hard aan gewerkt hadden, in 2023 met dit plan in de hand aan de slag gegaan om op een aantal punten in het huidige beheer te zorgen voor meer samenhang en meer samenwerking. Met RWS hebben we stappen gezet om te komen tot een verbeterprogramma voor de kwelders. We werken samen aan tussentijdse maatregelen naar aanleiding van de Natura 2000-evaluatie. Ook werken we met RWS, de Waddenunit, de provincies en de andere beheerders aan een gezamenlijk plan voor Toezicht en Handhaving. Er is op deze onderwerpen nog veel werk te verzetten, dus ook het komende jaar zullen we hier met elkaar de schouders onder zetten.

Beleven en beschermen

Ook hebben we het afgelopen jaar meegedacht over het Beleidskader Natuur Waddenzee dat het ministerie van LNV aan het opstellen is en dat naar verwachting veel invloed zal hebben op het beheer van de Waddenzee. En we hebben meegewerkt aan het ecologisch streefbeeld voor de Waddenzee dat in het kader van de Programmatische Aanpak Grote Wateren wordt opgesteld. Nog een thema waar we in 2023 aandacht aan hebben gegeven is het verder professionaliseren van gastheerschap. Op dat gebied gebeurt veel, onder andere door de educatieve centra, Waddenvereniging en Visit Wadden. Er is een programma in de maak omtrent gastheerschap voor het Investeringskader Waddengebied. Wat mij betreft is het essentieel dat beheerders daarbij betrokken zijn. Hoe eerder zij aansluiten, hoe beter hun stem zal gehoord zal worden. En dat betekent dat de andere partijen hun inspanningen beter kunnen laten aansluiten bij opgaven van de beheerders. Ook onze opdrachtgevers kunnen hierin een rol spelen, door duidelijk te maken hoe belangrijk het is dat al deze partijen samen de balans vinden tussen duurzaam beleven en beschermen.

Eigen houtje

Vlak voor de zomer hebben we twee diners-op-voeten georganiseerd, waarbij we met een gespreksleider hebben gekeken hoe we als beheerautoriteit nu eigenlijk samenwerken met de beheerders en hoe zij onderling met elkaar werken. Dat leverde verhelderende inzichten op. Iedereen weet wel dat samenwerken essentieel is, zeker op en rond de Waddenzee. Dit is één systeem, dat je ook zo zou moeten behandelen. Maar los van de trilaterale samenwerking met Duitsland en Denemarken, die ook aan de Waddenzee liggen, is het beeld in Nederland versnipperd. We doen dingen nog steeds vaak nog vanuit ons eigen perspectief en onze eigen opdracht, omdat samenwerken het werk niet altijd eenvoudiger maakt. Ook kost samenwerken soms meer tijd dan wanneer we iets alleen oppakken. Of we vrezen dat budgetten gaan slinken, of dat het onze zelfstandigheid aantast.

Laat de Waddenzee profiteren

Als ik nu vooruitkijk naar 2024, dan weet ik zeker dat we alle beheerders keihard nodig gaan hebben om met hen te werken aan een concrete leidraad voor beheer. In 2024 gaan we met begeleiding van een aantal bekende partijen in het veld aan de slag om die leidraad te maken. Laten we het IBP 2.0 noemen. Daarover meer in een volgende nieuwsbrief. Uitdagend? Zeker. Maar ik zie het vooral als een mooie kans om samen met de beheerders concrete stappen te zetten en alle betrokken partijen te laten ervaren wat de meerwaarde is van samenwerken op het Wad. In deze nieuwsbrief komen al een paar sprekende voorbeelden langs van beheerders die profiteren van elkaars kennis en ervaring. En als dat gebeurt, profiteert de Waddenzee. Zo simpel en zo rijk kan het zijn.

Ik wens je fijne feestdagen en een prachtig 2024!

Marre Walter

Directeur Beheerautoriteit Waddenzee

Vierde generatie Texels natuurbeheer

Natuurbeheer is Eckard Boot met de paplepel ingegoten. Zijn overgrootvader Cor was de eerste die naast zijn werk als boer het vogelgebied naast zijn erf in de gaten ging houden, toen dat in 1909 door het kersverse Natuurmonumenten werd aangekocht. Zijn opa en vader namen het stokje over en als kleine jongen wist Eckard al: dit wil ik ook!

In 1994 trad hij officieel in dienst bij Natuurmonumenten en was hij als boswachter de hele dag op stap in de Texelse natuur. “Ja, ik was 100% buiten. Nu ben ik coördinator natuurbeheer bij de eenheid Noord-Holland Noord, voor alles wat met Texel of de Waddenzee te maken heeft ben ik hier het eerste aanspreekpunt. Ik ben zo nu en dan nog buiten, maar houd me bijvoorbeeld ook bezig met budgetten en het begeleiden van projecten, soms van idee tot en met uitvoering. En ik zit vaak om de tafel met het Hoogheemraadschap, Rijkswaterstaat, gemeentes en natuurorganisaties.”

“De Schorren zijn het laatste stukje natuurlijke kwelder dat Texel nog heeft, de rest is vakkundig ingepolderd. Het gebied ligt aan de noordoostpunt van het eiland en is ontzettend belangrijk voor miljoenen trekvogels, zowel op weg naar het zuiden als terug naar het noorden. Deze kwelder is de eerste plek waar ze kunnen landen om zich vol te eten en mooi op te vetten voordat ze met gunstige wind weer verder trekken. Op weg naar het zuiden kan dat niet, ze komen dan vooral langs de rotsachtige kusten van Frankrijk en Spanje. En dat weten deze vogels, zonder een tussenstop in De Schorren redden ze het niet. Daarom zijn we hier heel erg zuinig op en willen we het goed beschermen.”

“Bij laagwater zoeken ze voedsel op de drooggevallen Wadplaten en bij hoogwater rusten ze op De Schorren, het is een hoogwatervluchtplaats. Eind jaren ’70, begin jaren ’80 begon de kwelder af te kalven, door veranderende stromingen. Toen heeft Natuurmonumenten rijshouten dammen aangelegd, als overgang van het lage wad naar de hoge kwelder. De dammen zorgen ervoor dat de kwelder intact blijft. En dat is dus essentieel voor miljoenen vogels.”

Op De Schorren vind je onder andere lepelaars, scholeksters en eidereenden. Er zijn veel kleine kreken die door het slib meanderen en er groeit lamsoor, zeekraal, zeeaster en zoutmelde. Met hun wortels houden deze plantjes het slib op zijn plek.

Degelijke dammen

“Tijdens een beheerdersdag met Waddencollega’s konden we elders zien hoe rijshouten dammen in het Waddengebied in elkaar zitten. Dat was een groot verschil, ze waren breder en veel steviger dan die op Texel. Zo’n rijshouten dam heeft een levensduur van ongeveer 40 jaar en die van ons waren sowieso aan vervanging toe. We hebben veel waardevolle informatie gekregen van Rijkswaterstaat, die de andere dammen in het Waddengebied beheert en onderhoudt. En met die kennis hebben we dit najaar de dammen allemaal vervangen. We zijn van een enkele rij naar een dubbele rij palen gegaan, ze zijn nu ongeveer 30 centimeter breed en gevuld met naaldhout. Dat is duurzamer en gaat langer mee.”

“Die beheerdersdagen zijn altijd heel waardevol. Je bent al snel zelf het wiel aan het uitvinden, terwijl het soms beter kan, bijvoorbeeld door bepaalde dingen samen aan te pakken. Ik ben ook heel blij dat de Beheerautoriteit ons vroeg om eens te kijken wat we als beheerders allemaal doen en op welke punten we van elkaar kunnen leren. Zo kwam ook deze uitwisseling met Rijkswaterstaat tot stand. Met een totale lengte van 3000 meter, verdeeld over ongeveer 30 rijshouten dammen, zijn De Schorren voor de komende jaren weer goed beschermd.”

Kijk mee met Jan Willem Zwart

Jan Willem is teamleider van de Waddenunit en lid van het Kernteam van de Beheerautoriteit Waddenzee. Naar aanleiding van een werkbezoek van Rijkswaterstaat aan de Waddenunit, spraken we hem over de kracht van samenwerking op het Wad. Voor het fimpje volg deze link: Rijkwaterstaat en Waddenunit samen op pad

Op grond van de Wet Hergebruik van Overheidsinformatie mag iedereen de informatie uit deze nieuwsbrief hergebruiken, met uitzondering van foto’s en content van derden. Wil je toch zulke informatie of een foto plaatsen? Neem dan contact met ons op.

www.beheerautoriteitwaddenzee.nl
info@behautwad.nl

Wil je geen nieuwsbrieven meer van ons krijgen? Dat vinden we natuurlijk jammer, maar het kan door op afmelden te klikken

Dit is onze drieledige opgave:

• Versterk de samenhang en samenwerking tussen beheerders, zowel op inhoud als organisatie;
• Draag vanuit beheer bij aan beleid en zorg ervoor dat waardevolle adviezen uit de beheerpraktijk worden gehoord;
• Signaleer en agendeer bij de opdrachtgevers de punten die nodig zijn om beheer te verbeteren.

De Waddenzee is het grootste aaneengesloten natuurgebied van West-Europa en het grootste getijdengebied ter wereld. Ook in Nederland zijn veel organisaties voor dit unieke gebied actief in het beheer van water en natuur, inclusief de visstand. Deze beheerders hebben een schat aan kennis en ervaring. Als Beheerautoriteit Waddenzee hebben we de opdracht om hun krachten te bundelen, zodat ze effectief kunnen samenwerken. Alleen met een holistische benadering krijgt de Waddenzee de kans om te herstellen en kan de natuurkwaliteit verbeteren.